Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ 2009

Η ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΤΗΣ 3ης ΕΒΑ ΑΡΙΣΤΕΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ ΑΝΑΛΥΕΙ ΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΗΣ

ΝΑΙ Το Κάστρο της Χίου μπορεί να σωθεί

ΜΠΟΡΕΙ το Κάστρο της Χίου να απομακρύνει το πέπλο της φθοράς που επέφερε ο χρόνος ―σε κάποιες περιπτώσεις και η αδιαφορία― και να αναδείξει τα κάλλη του; Αυτό που νιώθουν όλοι όσοι επισκέπτονται τη Ρόδο και περιδιαβαίνουν στο Κάστρο της, υπάρχει δυνατότητα να το ζήσουν στον ίδιο βαθμό εδώ;
Όσο κι αν θα θέλαμε σήμερα να απαντήσουμε με ένα τεράστιο ΝΑΙ στα παραπάνω ερωτήματα, δεν μπορούμε να το κάνουμε, κι αυτό γιατί η υπόθεση του Κάστρου δεν είναι μονοδιάστατη και φυσικά δεν έχει να κάνει μόνο με τον παράγοντα των Αρχαιολογικών Υπηρεσιών. Από μέρους τους ―τουλάχιστον― κάτι κινείται, σε πρακτικό πια επίπεδο στο αντικείμενο των οχυρώσεων του μνημείου, θέμα στο οποίο επικεντρώθηκε το ενδιαφέρον στη χθεσινή ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στη Νομαρχία με θέμα: «Αποκατάσταση των οχυρώσεων του Κάστρου της Χίου, δυσκολίες και προοπτικές ενός σημαντικού έργου».
Η ανάληψη πρωτοβουλίας από το 2008 του Ταμείου Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων, το οποίο μάλιστα όρισε ως επιτροπή του έργου των οχυρώσεων εκείνη που υλοποίησε το έργο του Αναβάτου, προσθέτοντας δύο ακόμα μέλη, σίγουρα είναι ένα πολύ θετικό βήμα. Μάλιστα τα πρώτα απτά αποτελέσματα τα διακρίναμε ήδη τις τελευταίες ημέρες, αφού οι εργασίες καθαρισμού στα τείχη γίνονται από αυτήν με χρηματοδότηση 250.000 ευρώ από τις Δημόσιες Επενδύσεις.
Η Πρόεδρος της Επιτροπής η Προϊσταμένη της 3ης ΕΒΑ, Αριστέα Καββαδία, σε συνέντευξή της στο Ράδιο – Αλήθεια, αναφέρθηκε στους στόχους τους, όντας όμως συγκρατημένη στα ΘΑ, ενώ περισσότερο παρέπεμπε στα έργα.
Άλλωστε και στη χθεσινή ημερίδα το έργο ήταν εκείνο που προτάχθηκε, με την προβολή ανάλογου χαρακτήρα επεμβάσεων που έγιναν από το Ταμείο Διαχείρισης Πιστώσεων για την Εκτέλεση Αρχαιολογικών Έργων στη Ρόδο, τα Χανιά και το Μυστρά.

Χίος, όπως Ρόδος;
Στη συνέχεια η κα Καββαδία, όταν της ζητήσαμε να σχολιάσει την εξέλιξη που είχαμε το 2008 και αφού υπηρεσιακά είχαν εισηγηθεί από το 2007 στο ΚΑΣ να αναλάβει το Ταμείο δράση στο Κάστρο της Χίου, σημείωσε τα εξής:
«Είναι σημαντικό γιατί το Ταμείο είναι ένας φορέας του ΥΠΠΟ που ασχολείται με τη διαχείριση και εξεύρεση πόρων, χρηματοδοτείται όχι μόνο από ευρωπαϊκά προγράμματα ή εθνικούς πόρους αλλά από οποιεσδήποτε πηγές. Επίσης έχει ένα χαρακτήρα ιδιωτικού δικαίου που του επιτρέπει να είναι ευέλικτο, να μπορεί να οργανώσει τις διεπιστημονικές ομάδες, πολύ πιο ενεργά και καλά και να οργανώσει ακόμη και τα διεπιστημονικά συνεργεία που μπορούν να δουλέψουν σ’ ένα έργο. Η πορεία του μέσα σ’αυτό το διάστημα που λειτουργεί έχει δείξει θαυμαστά αποτελέσματα. Για παράδειγμα οι μεγάλοι αρχαιολογικοί χώροι της Ελλάδας, η Επίδαυρος, οι Μυκήνες, ο Μυστράς έχουν οργανωθεί κυρίως από το Ταμείο. Αυτό είναι σημαντικό για το έργο του Κάστρου και την πορεία του.»
Σύμφωνα με την κα Καββαδια «το έργο των οχυρώσεων είναι μεγάλο. Ο στόχος είναι να υπάρξει ολοκληρωμένη παρέμβαση, και αυτό είναι έργο ετών. Η αποψίλωση, οι καθαρισμοί, αρχαιολογικές διερευνήσεις, οι ανακτήσεις και οι μικρές στερεώσεις είναι το ουκ άνευ σε μια αυτεπιστασία, διότι τα έργα του ταμείου γίνονται δι’ αυτεπιστασίας με την αρχαιολογική μέθοδο και βέβαια μπορεί να υπάρξουν και εργολαβίες, αναθέσεις μελετών, εργασιών και με το σύστημα της αναδοχής, στην πορεία του έργου. Το ζητούμενο είναι ότι οι πρώτες δουλειές για να γίνουν οι κύριες μελέτες αποκατάστασης απαιτούν τις προηγούμενες μελέτες ενός προγράμματος συνολικής παρέμβασης όλων αυτών των εργασιών που προανέφερα, που θα επιτρέψουν να το δούμε, να το αναγνωρίσουμε, να το καταγράψουμε, να το φωτογραφίσουμε, να δούμε τις λεπτομέρειες παθολογίας κ.λπ. Δεν υπάρχει δυνατότητα να γίνει μελέτη συνολικής αποκατάστασης ενός τμήματος αν δεν προηγηθούν οι εργασίες των άμεσα σωστικών ενεργειών.»
Στην παραπάνω κατεύθυνση κινείται και η παρέμβαση που βλέπουμε να είναι σε εξέλιξη τις τελευταίες ημέρες σε τμήμα του εξωτερικού τείχους, με την Προϊσταμένη της 3ης ΕΒΑ να πιστεύει ότι μέσα στο έτος θα υπάρξει και επιπλέον χρηματοδότηση – ανεξάρτητη από το ΕΣΠΑ – για να συνεχιστεί.
Από το ΕΣΠΑ οι προσδοκίες είναι σημαντικές, και η ίδια υποστηρίζει ότι για την 5ετία για ένα τέτοιο έργο, η μικρότερη χρηματοδότηση που θα μπορούσε να δοθεί πρέπει να είναι της τάξεως του ενός εκατομμυρίου ευρώ.
«Πιστεύω ότι θα το πετύχουμε», ανέφερε η κα Καββαδία.

Αυθαίρετο το πάρκινγκ
Από τη μια η προσδοκία για τη διάσωση και ανάδειξη του μνημείου και από την άλλη η πεζή πραγματικότητα που θέλει την τάφρο γύρο από αυτό να έχει μετατραπεί σε έναν από τους βασικούς χώρους στάθμευσης της πόλης.
Η κα Καββαδία δε μάσησε τα λόγια της. Είπε ξεκάθαρα ότι αυτό είναι αυθαίρετο, ποτέ δε δόθηκε άδεια, αλλά η ίδια αποδέχεται μια κατάσταση την οποία βρήκε αναλαμβάνοντας την υπηρεσία.
«Η τάφρος ανήκει ιδιοκτησιακά – νομίζω – στο δήμο, είναι όμως μνημείο με το προτείχισμα απέναντι και το πάρκινγκ είναι αυθαίρετο. Η υπηρεσία δεν έχει δώσει ποτέ άδεια για πάρκινγκ. Απλώς σιωπηρά εξυπηρετούμε κάποιες ανάγκες των δήμων. Τουλάχιστον εγώ το βρήκα αυτό και το συνέχισα με την προοπτική ότι όταν θα αρχίσουν τα έργα και θα προχωρήσει το έργο των οχυρώσεων και η τάφρος θα πρέπει να αποδοθεί σε χρήση όπως είναι στη Ρόδο, ως χώρος περιπάτου, εκδηλώσεων θεατρικών και άλλων και να μην είναι αυτό το υποβαθμισμένο τοπίο».
Συνεχίζοντας και με βάση τα παραπάνω δεδομένα διατύπωσε την αμφισβήτησή της σε σχέση με τις αναφορές περί του ενδιαφέροντος που επιδεικνύεται για το μνημείο:
«Ποιο είναι το ενδιαφέρον, να το υποβαθμίσουμε με τα αυτοκίνητά μας; Βέβαια δεν μπορούμε να ζητήσουμε από τους πολίτες να δώσουν λύση. Αυτό είναι θέμα των αυτοδιοικητικών αρχών».

Ο καθένας τη δουλειά του…
Και μιας και ο λόγος για αρχές, πώς επιθυμεί η προϊσταμένη της Επιτροπής για το οχυρωματικό έργο στο Κάστρο, να διαδραματίσουν το ρόλο τους, σ’όλη αυτή την ιστορία; Ακολουθεί η αναφορά της, μέσω της οποίας εκπέμπει πολλά μηνύματα, φωτογραφίζοντας καταστάσεις που μας φαίνονται γνώριμες. Από όλα όσα λέει και παραθέτουμε παρακάτω, ας εστιάσουμε στην ανάγκη πέρα από το οχυρωματικό έργο ―την κύρια ευθύνη για το οποίο έχει μέσω του Ταμείου το ΥΠΠΟ, οι αυτοδιοικητικοί – προφανώς ο Δήμος― να εστιάσουν και εσωτερικά στον οικισμό, καλύπτοντας τις σοβαρές παραμέτρους του πολεοδομικού και κυκλοφοριακού.
«Καταρχάς», ανέφερε η κα Καββαδία, «πρέπει όλοι να έχουμε ένα κοινό στόχο και να συναινέσουμε σ’αυτόν. Αυτό είναι ένα βασικό θέμα. Δε θα πρέπει επειδή ο ένας φορέας κάνει το έργο να θεωρεί ο άλλος ότι είναι ριγμένος, γιατί όλοι μπορούν να κάνουν έργο στο χώρο αλλά στο μερίδιο που τους αναλογεί και στην αρμοδιότητα που τους αναλογεί. Αυτό δεν είναι κατανοητό πολλές φορές. Αυτό που κάνουμε τώρα με τους εργάτες καθαρισμού, όλοι οι φορείς που είχαν χρήματα ή μικρή χρηματοδότηση θα μπορούσαν να πάρουν εργάτες και να μας τους δώσουν και να έχουν μερίδιο της πρώτης αυτής έναρξης και να λένε ότι μετέχουν σ’ αυτό. Από την άλλη θεωρώ ότι θα ήταν ευχής έργο να αρχίσει ένα ευρύτερο ενδιαφέρον και ίσως και μια δαπάνη να δοθεί για τη σύνταξη ενός πολεοδομικού, χωροταξικού, κυκλοφοριακού προγράμματος για τον οικισμό, με την εκπόνηση μελέτης. Εμείς θα επέμβουμε μόνο στα τείχη. Είναι ένα έργο μεγάλο, διότι τα τείχη έχουν τις σήραγγες σε διπλό επίπεδο, έχουν μια διαδρομή ―το μέλλον έχει πολλά ωραία να δείξει αν μπορέσουμε να τα καταφέρουμε― ο οικισμός όμως πρέπει να κοιταχτεί και να ασχοληθούν μ’αυτόν οι αρμόδιοι φορείς ιδιαίτερα και παράλληλα. Αντί λοιπόν να ζητάει κάποιος φορέας να βοηθήσει για τις οχυρώσεις ―που αυτό το πρώτο διάστημα που είναι οι σωστικές και επείγουσας σημασίας εργασίες για να γίνουν κάποια πράγματα μετά―, θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί στο θέμα του οικισμού και να γίνονται παράλληλα κάποια πράγματα. Και στις οχυρώσεις θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί, αν υπάρχουν χρήματα για μια μελέτη, σε συνεργασία πάντοτε με την επιτροπή, γιατί πρέπει να ακολουθηθεί ο κεντρικός σχεδιασμός. Εγώ νομίζω ότι ακόμα και το ενδιαφέρον των πολιτών και των φορέων για να είναι καθαρός ο χώρος, να απομακρύνονται τα σκουπίδια, τα χόρτα που καθαρίζουμε τώρα, να ζητήσουν να κάνουν εκδηλώσεις και να τους δώσουμε τη δυνατότητα σε χώρους που επιτρέπονται, δηλαδή να δραστηριοποιηθούμε για το Κάστρο διαφορετικά, είναι κάτι που θα μπορούσε να γίνει. Δεν ξέρω όμως τι να συμβουλεύσω, γιατί θα ‘πρεπε και οι ίδιοι οι φορείς να το δουν από μόνοι τους το θέμα.»

Κι όμως το νερό μπήκε στ’ αυλάκι
Καταλήγοντας στη συζήτησή μας, η οποία έγινε μια ημέρα πριν τη διεξαγωγή της ημερίδας, μπήκαμε στον πειρασμό να ρωτήσουμε την Προϊσταμένη της Γ’ ΕΒΑ αν το όραμα του Κάστρου αναστηλωμένου κ.λπ. με νερό στην Τάφρο του είναι εξωπραγματικό. Η ίδια απάντησε ότι είναι πρόωρο να συζητηθεί κάτι τέτοιο:
«Θα το δούμε μετά από μια 5ετία – 6ετία του έργου. Πρώτον γιατί για την τάφρο ξέρουμε αυτή τη στιγμή ότι μέχρι την τάδε εποχή είχε ένα μέρος νερού. Ποτέ δεν ήταν γεμάτη. Σίγουρα όμως υπάρχει περίπτωση όταν σκάψουμε την τάφρο να βρούμε τα ίχνη απ‘ το ότι περνούσε νερό από τη μια άκρη στην άλλη. Αυτό όμως απαιτεί μια άλλη διαδικασία, οπότε θα πρέπει να έχει τελειώσει το βασικό έργο, να έχουν αποκατασταθεί τα τείχη, να χαμηλώσουμε την τάφρο από το σημείο που είναι τώρα, να έχουμε αποδώσει δηλαδή το μνημείο και να το έχουμε βγάλει στο φως, όπως θα ήταν την εποχή που θα έμπαινε το νερό, και να δούμε αν μπορούμε να το βάλουμε».
Όλα αυτά βέβαια παραπέμπουν στο μέλλον. Οσο για το παρόν καταγράφουμε την αρχή των παρεμβάσεων στις οχυρώσεις, ελπίζοντας να επιβεβαιωθούν οι αρχαίοι πρόγονοι που θεωρούσαν ότι η αρχή είναι το ήμισυ του παντός.

Χρ. Ψ.