ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΑΝΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑΣ

Βασίλης Αγιαννίδης: το μνημείο της... ανορθογραφίας ανεγέρθη στο Φρούριο!

Στην Πλατεία του Φρουρίου Χίου τοποθετήθηκε από το δήμο Χίου μια επιγραφή για να γνωρίσει προφανώς τα μνημεία και την ιστορία του Κάστρου στους επισκέπτες.
Έχει όμως τόσα ορθογραφικά λάθη που το μόνο που καταφέρνει είναι να μας κάνει να ξεχάσουμε τα ελληνικά και τη λίγη ιστορία που ξέρουμε. Αλήθεια, πλήρωσαν γι’ αυτό το αίσχος; Το χάλι του δεν το είδαν όταν το παρέλαβαν;
Μπορεί να υπάρχουν κι άλλα λάθη. Δεν είμαι ούτε ιστορικός, ούτε φιλόλογος.
Επισημαίνω επιγραμματικά στη δυτική όψη:
* 28η γραμμή, «Φραγκίσκο Κάμπη» και 29η «Leonardo d’Andrea»: γιατί τα μισά ξένα ονόματα είναι γραμμένα με λατινικούς χαρακτήρες και τα υπόλοιπα μεταφρασμένα;
* 34η γραμμή, «Βερνάρδο Gustiniani»: εδώ συνδυάζεται το ελληνικό με το ξένο. Αλλά αυτό το Γκουστινιάνι δεν τρώγεται με τίποτα. Μα από πού εμπνεύστηκαν; Από το πρίμο γκούστο; GIUSTINIANI, έτσι γράφεται.
Ακολουθεί μια εξίσου απερίγραπτή αγγλική μετάφραση:
* 4η γραμμή, «Its establishment is estimated…» ενώ έπρεπε να είναι This establishment is estimated…
* 6η γραμμή, «according to a Ottoman inscription». Είναι according to an Ottoman inscription. Στο άρθρο a προσθέτουμε το n όταν ακολουθεί λέξη που αρχίζει από φωνήεν.
* 27η γραμμή, «Nicolao Banca». Ναι, και γιορτάζει του Αγίου Νικολάου, στις 6 Δεκεμβρίου. Nicolo Banca τον έλεγαν διότι ήταν Ιταλός.
* 29η γραμμή, «Bernardo Justiniani»: στην αγγλική μετάφραση οι «Gustiniani» έγιναν «Justiniani». Το Justinian σημαίνει Ιουστινιανός αλλά η εμπορική εταιρεία που εκμεταλλευόταν το νησί πήρε το όνομα της, όχι από κανένα βυζαντινό αυτοκράτορα αλλά από την παλιά βενετσιάνικη οικογένεια Giustiniani, στης οποίας το μέγαρο στέγαζε τα γραφεία της (πολύ-πολύ απλουστευμένα γιατί μάλλον έχουμε να κάνουμε με παντελώς ανιστόρητους).
* 38η γραμμή, «during Faviero’s campaign»: αυτό θεωρώ ότι είναι το χειρότερο από όλα. Ναι, εντάξει, εμείς μπορεί να τον λέμε Φαβιέρο αλλά στην πραγματικότητα λεγόταν Φαμπιέ, για την ακρίβεια Charles-Nicolas Fabvier, βαρόνος και στρατηγός. Λέτε τον όπως θέλετε στα ελληνικά, στα αγγλικά τουλάχιστον γράψτε τον με το όνομα του να καταλαβαίνουν και οι ξένοι ποιος ήταν. Πρέπει να γίνει: during Fabvier’s campaign.
* 55η γραμμή, η «3η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων» του ελληνικού κειμένου έγινε «Archaeological authorities» διότι μάλλον δεν ξέρουν πώς να τη γράψουν στα αγγλικά. Να, βρε: 3d Ephorate of Byzantine Antiquities.
Στην ανατολική όψη μπορούμε να θαυμάσουμε ένα χάρτη της Χίου και τα τραγικά:
* «Gustiniani» (ξανά) στη 2η γραμμή. Γράφεται: G-i-ustiniani.
* 4η γραμμή, «προμαχώνας κατεστραμμένος στο μεγαλύτερο ύψος του». Τι ακριβώς σημαίνει «στο μεγαλύτερο ύψος του»; Είναι ελληνικά;
* 6η και 9η γραμμή «Gustiniani» (και ξανά). Νομίζω θα αρχίσω να φωνάζω «όχι άλλους Γκουστινιάνι, όχι άλλους Γκουστινιάνι».
Και ακολουθεί η σφαγή της αγγλικής γλώσσας:
* 2η και 4η σειρά, «Justiniani» αλλά το χειρότερο βρίσκεται στην 6η όπου υπάρχουν τα παιδαριώδη «dark prison» και «Justiniani Palace». Το «παλάτι» απουσιάζει στην ελληνική επιγραφή. Γιατί μπήκε στη μετάφραση; Γιατί τέτοια μεγαλομανία για δύο δωμάτια (τόσα έχει το «Justiniani Palace»); Ξέρετε, απευθυνόμαστε σε ανθρώπους που στις χώρες τους έχουν το Palais du Louvre, το Buckingham Palace, το Palazzo Ducale. Φαντάζεστε το γέλιο που θα κάνουν όταν ψάξουν να βρουν το αναγραφόμενο «παλάτι»;
* Στην 7η γραμμή έχουμε «church of Byzantine St. George» και στην 8η «St.George’s byzantine church». Βυζαντινός ήταν ο Άγιος Γεώργιος ή ο ναός του; Τα συμπεράσματα δικά σας.
* 9η γραμμή, «Ottoman baths nexto to the north turret» με δύο to, όπως λέμε του-του.
Μμμμ… αισίως μέτρησα περίπου δεκατέσσερα λάθη! Υπάρχουν κι άλλα άραγε; Και μην αναρωτιέστε γιατί ο δήμαρχος ή ο υπεύθυνος αντιδήμαρχος, ή ο υπεύθυνος του έργου δεν επέστρεψαν την ταμπέλα πίσω.
Γιατί δεν την πλήρωσαν εκείνοι. Εμείς την πληρώσαμε και εμείς θα τη λουστούμε.
Βασίλης Αγιαννίδης